• تاریخ درج : ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۶
• تعداد بازدید: 12557
• نویسنده : دکتر محسن مردانی

سزاموئیدیت

(درد زیر شست پا)

مشکلات استخوان سزاموئید یکی از علل درد زیر شست پا می‌باشد و در افرادی که در حال راه رفتن هستند و به طور ناگهانی حتی برای زمان کوتاه شروع به دوندگی می‌کنند نیز ایجاد می‌شود. از دیگر عوامل درد سزاموئید می‌توان به پوشیدن طولانی‌مدت کفش پاشنه‌ بلند در خانم‌ها اشاره کرد. درد سزاموئیدی هنگامی رخ می‌دهد که فرد به‌طور مداوم به شست پا ضربه وارد کند که بیشتر در افرادی که با پای خود به توپ ضربه بزنند، مدام در حال انجام رژه باشند یا زیاد روی پنجه پای خود بپرند. مانند تنیس‌بازها، بسکتبالیست‌ها و والیبالیست‌ها اتفاق می‌افتد .

آناتومی

در بافت نرم زیر مفصل اصلی شست پا که به آن مفصل متاتارسوفالانژیال اول می گویند، دو استخوان کوچک به اندازه یک نخود به نام استخوان های سزاموئید Sesamoid bones (کنجدی) وجود دارد.

تاندون فلکسور (خم کننده) شست در مسیر خود از مجاورت این استخوانچه ها عبور می کند. سزاموئیدها مانند یک اهرم عمل کرده و موجب می شوند فلکسور شست از مفصل متاتارسوفالانژیال شست کمی فاصله بگیرد و بدین طریق قدرت تاندون ها افزایش یابد.

سزاموئید ها همچنین موجب جذب نیروهای ضربه ای می شوند که در موقع راه رفتن به شست پا وارد می گردد و درنتیجه باعث از بین رفتن فشار ناشی از راه‌ رفتن و ایستادن و کاهش مقاومت در بافت نرم زیر مفصل شست می شوند. وجود سزاموئید ها موجب کاهش اصطحکاک بافت نرم در زیر مفصل شست می گردد. استخوانچه سزاموئید در صورت آسیب یا التهاب می توانند موجب بروز درد و ناراحتی برای فرد شوند.

  علل سزاموئیدیت

در بسیاری مواقع درد استخوان سزاموئیدی همانند درد میخچه می‌باشد. وجود میخچه در زیر شست پا می تواند باعث ایجاد درد استخوان سزاموئید ‌شود. هنگامی که بافت نرم اطراف استخوان سزاموئید ملتهب گردد، در اصطلاح به آن سزاموئیدیت (Sesamoiditis) می‌گویند.

• ضربه شدید به زیر پنجه پا می تواند موجب شکستگی سزاموئید و بروز درد در آن شود. ضربات مکرر به زیر شست پا هم می تواند موجب بروز شکستگی های استرسی در این استخوان ها گردد.

• دویدن و یا حرکات رقص بمدت طولانی می تواند به علت حرکت مداوم و مکرر استخوان های سزاموئید موجب التهاب بافت های اطراف آن و در نتیجه بروز درد شود.

• آرتریت یا التهاب مفصل بین استخوان های سزاموئید و استخوان شست پا هم می تواند موجب بروز درد در زیر شست پا شود. در کنار هم قرار گرفتن سزاموئید و استخوان شست پا در واقع یک مفصل را تشکیل می دهد و این مفصل هم می تواند مانند دیگر مفاصل بدن دچار التهاب و آرتریت شود. آرتریت این مفصل در کسانی که قوس کف پا زیادی دارند بیشتر دیده می شود. در این افراد به علت تغییر در بیومکانیک کف پا فشار زیادی به این مفصل وارد می گردد.

• گاهی اوقات خونرسانی به استخوان سزاموئید از بین رفته و بیماری به نام استئوکندریت Osteochondritis را در این استخوان ایجاد می کند. واکنش بدن به این وضعیت رسوب کلسیم در بافت های اطراف استخوان است که موجب بروز درد و تورم در ناحیه می شود.

• گاهی اوقات بافت نرم زیر استخوان سزاموئید زیاد شده و برجسته می شود و حالتی شبیه به میخچه را بوجود میاورد که موجب بروز درد می شود.

• قرار گرفتن مداوم شست در حالت خمیده به پشت مانند استفاده مداوم از کفش های پاشنه بلند می تواند موجب فشار زیاد به استخوان های سزاموئید شود. 

علائم ناشی از مشکلات استخوان سزاموئید

مهمترین علامت مشکلات استخوان سزاموئید، احساس درد در زیر مفصل اصلی شست پا است. در این موارد حرکت شست پا بخصوص در موقع راه رفتن شدت درد را افزایش می دهد. فشار دادن به زیر مفصل شست پا با انگشت و یا حرکت دادن شست پا به پشت هم معمولأ موجب شدیدتر شدن درد می شود.

در این بیماران گاهی اوقات حرکت نامناسب سزاموئید موجب احساس کلیک و تقه دردناکی در شست پا می گردد و تعدادی از بیماران ممکن است احساس بیحسی در پوست بین شست و انگشت دوم داشته باشند.

تشخیص مشکلات استخوان سزاموئید معمولأ با توجه به مشکلات بیمار و انجام معاینه توسط پزشک انجام می شود. تهیه رادیوگرافی خاصی به نام Axial view از شست پا می تواند استخوان های سزاموئید و مشکلات احتمالی آن را بهتر نشان دهد. در صورتی که رادیوگرافی آگزیال نتواند علت درد را مشخص کند پزشک معالج ممکن است از اسکن رادیوایزوتوپ و یا ام آر آی برای مشخص کردن تشخیص کمک بگیرد.

 

 رادیوگرافی استخوان های سزاموئید (پیکان های سفید)

  درمان مشکلات استخوان سزاموئید

شروع درمان مشکلات استخوان سزاموئید همیشه با روش های غیر جراحی است. این روش ها در غالب موارد در بیمار را از بین می برند. در صورت عدم پاسخ درمانی مناسب به درمان های غیر جراحی، پزشک معالج ممکن است تصمیم به انجام عمل جراحی بگیرد. مهمترین اقدامات غیر جراحی در درمان مشکلات استخوان سزاموئید عبارتند از:

•        استفاده از داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی

•        استفاده از پد های مخصوص به شکل J که در داخل کفش گذاشته می شود تا فشار بر روی استخوان سزاموئید را کاهش دهد

•        کم کردن ارتفاع پاشنه کفش تا فشار کمتری به پنجه وارد شود

•        تزریق داروهای کورتیکوستروئیدی در اطراف استخوان های سزاموئید توسط پزشک

•        گچ گیری پا و بعد از آن استفاده از کفش های با کفی محکم و سفت در موارد شکستگی استخوان های سزاموئید

 

         

-